Onlinearabic müdavimlerine selam ve saygılar.

Kuşkusuz Arapça’dan Türkçe’ye veya Türkçe’den Arapça’ya çeviride karşılaşılan sorunların başında deyimler (veya deyimsel ifadeler) yer almaktadır. Bilmediğimiz bir kelimenin anlamını sözlükten öğrenebildiğimiz halde çoğu zaman deyimleri sözlüklerde bulamamaktayız. Ben acizâne burada uzun zamandır üzerinde çalıştığım basın Arapçasında deyimler adlı çalışmamdan bazı örnekler vermek istedim. Umarım ilgilenenler için faydalı olur.

Dr. Şahabettin ERGÜVEN

Arap Dili ve Belagatı Öğr.Gör.

1. تَصْرِيحَاتُ وَزِيرِ الْعَدْلِ أَلْقَتْ/رَمَتْ بِظِلالِ الشَّكِّ عَلَى الْقُضَاةِ الْمُسْتَقِلِّينَ

adalet bakanının açıklamaları bağımsız yargıçları zan altında bıraktı

2. المُفَاوَضَاتُ الْفِلِسْطِينِيَّةُ الْإِسْرائِيلِيَّةُ عَوْدٌ عَلَى بَدْءٍ

Filistin-İsrail müzakereleri sil baştan (başladığı yere döndü)

3. قِيَمٌ لا تَمُتُّ بِصِلَةٍ إِلَى مُجْتَمَعِنَا

toplumumuzla bir ilgisi olmayan değerler

4. وَصَفَ الْقَرارَ الصَّادِرَ عَن الْمَحْكَمَةِ الدُّسْتُورِيَّةَ بِأَنَّهُ قَرارٌ سِيَاسِيٌّ أَكْثَر مِنْهُ قَضائِيٌّ

Anayasa Mahkemesi’nden çıkan kararı hukuki olmaktan ziyade siyasi bir karar olarak niteledi

5. وكَانَ هذا الْاِنْقِلابُ هو الشَّرارَةُ الَّتِي أَشْعَلَتْ فَتِيلَ الْحَرْبِ الْأَهْلِيَّةِ

bu devrim, iç savaşın fitilini ateşleyen kıvılcım oldu

6. الصُّورَةُ الْوَرْدِيَّةُ الَّتِي رَسَمَها جُورْج بُوشْ لِلشَّعْبِ الأَمْرِيكِيِّ

Gerge Bush’un Amerikan halkına çizdiği pembe tablo

7. وَصَلَتْ شَعْبِيَّةُ ... إِلَى الْحَضِيضِ ...nin popularitesi dibe vurdu

8. لَكِنْ تَبَيَّنَ لَنَا لاحِقًا أَنَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَظْهَرَ بِمَظْهَرِ شَخْصٍ قَوِيٍّ وَاثِقٍ مِنْ نَفْسِهِ

 ancak daha sonra anladık ki kendinden emin güçlü bir kişi görüntüsü vermek istiyor

9. لَسْنَا عَلَى عُجَالَةٍ مِنْ أَمْرِنَا فَهَذِهِ مَسْأَلَةٌ مِنَ الأَهَمِّيَّةِ بِحَيْثُ لا بُدَّ مِنَ الْوُقُوفُ عِنْدَهَا بِشَكْلٍ جِدِّيٍّ

Acelemiz yok, zira bu üzerinde ciddi bir şekilde durulması gereken oldukça önemli bir meseledir

10. مِنَ الْمُبَكِّرِ جِدًّا الحَدِيثُ عَنِ السَّلامِ فِي الشَّرْقِ الْأَوْسَطِ

Orta Doğu’da barıştan söz etmek henüz çok erken

11. إِنَّهُ سَابِقٌ لِأَوَانِهِ الْحَدِيثُ عَنْ اتِّفَاقٍ تَمَّ التَّوَصُّلُ إِلَيْهِ

varılan bir anlaşmadan bahsetmek henüz erken

12. تَجْرِي الْاِسْتِعْدَادَاتُ لِلْاِنْتِخَابَاتِ عَلَى قَدًمٍ وَ سَاقٍ

Seçim hazırlıkları hummalı bir şekilde devam ediyor

13. عَلَى مَنْ تَنْطَبِقُ حُقُوقُ الْإِنْسَانِ الَّتِي يَلُوكُهَا الْعَالَمُ الْغَرْبِيُّ

batı dünyasının ağzına sakız yaptığı insan hakları kimin için geçerli?!

14. إِنّ اِتِّفاقِيَّةَ الدِّفَاعِ الْمُشْتَرَكِ لَمْ تَتَعَدَّ كَوْنَهَا حِبْرًا عَلَى وَرَقٍ

إِنّ اِتِّفاقِيَّةَ الدِّفَاعِ الْمُشْتَرَكِ لَمْ تَخْرُجْ عَنِ كَوْنِهَا حِبْرًا عَلَى وَرَقٍ

ortak savunma anlaşması kağıt üzerinde mürekkep olmaktan öteye geçemedi

15. مَا زَالَ اِغْتِيَالُ ... يَكْتَنِفُهُ الْغُمُوضُ ... suikastı hala gizemini koruyor

16. مَا الَّذِي يُمْكِنُ قَوْلُهُ بَعْدَ وُقُوفِ الْعَالَمِ الْمُتَحَضِّرِ مَوْقِفَ الْمُتَفَرِّجِ مِنَ الْاِعْتِدَاءَاتِ الَّتِي تَتَوَالَى حَلَقَاتُهَا فِي الْعِرَاقِ

medeni dünyanın Irak’ta arkası kesilmeyen saldırılara seyirci kalmasından sonra ne söylenebilir ki?

Scelik hocam

Nazik düşüncelerinize teşekkür ederim

تصريحات kelimesi تصريح kelimesinin farklı bir çoğuludur

bazan tekil bir kelimenin farklı anlamlar ifade eden çoğulları vardır. Mesela بَيْتٌ kelimesinin bir بُيُوتٌ evler, bir de أَبْيَاتٌ beyitler (şiir beyitleri) şeklinde çoğulu vardır.

تصريح kelimesinin تصاريح şeklindeki çoğulu تصاريح العمل çalışma izinleri örneğinde olduğu gibi izin, تصريحات şeklindeki çoğulu ise örnek cümlede olduğu gibi açıklama, beyanat anlamında kullanılır. Biri diğerinin yerinde kullanılmaz.

Bu durum biraz farklı olmakla birlikte fiiler için de geçerlidir. Örneğin رَغِبَ، يَرْغَبُ fiili farklı cer harfleriyle farklı anlamlar ifade eder; رَغِبَ فِي bir şeyi istemek, رَغِبَ عَنْ ise bir şeyi istememek anlamına gelir. Örnek cimleler:

مَنْ رَغِبَ عَنَّا فَلَيْسَ مِنَّا bizi istemeyen bizden değildir (Hadis-i Şerif)

لاَ أَرْغَبُ فِي مَنْ يَرْغَبُ عَنِّي beni istemeyeni ben de istemem

Ayrıca şunu hatırlatmak gerekir ki bazı kelimelerin müstakil olarak kullanıldıklarında bir anlamı, bir araya gelerek kalıp ifade oluşturduklarında farklı bir anlam ifade ederler. Mesela ما (istifham, nefy ve ismi mevsul), إِذَا ve كان kelimeleri müstakil kullanıldıklarında ifade ettikleri anlamlar, birlikte kullanıldıklarında ifade ettikleri anlamlardan çok farklıdır. Şöyleki:

ما هذا؟ bu nedir? (soru)

ما رأيتُ görmedim (olumsuz)

هل فَهِمْتَ ما قالَهُ الأستاذُ؟ hocanın dediğini (dediği şeyi) anladın mı? (ismi mevsul)

إذَا جاء geldiği zaman, gelirse, geldiğinde

كان الجوٌّ باردًا hava soğuktu

Ancak bu kelimeler ما إذا كان şeklinde bir kalıp olarak kullanılırsa asıl anlamlarından uzaklaşır ve ....ip .....mediği şeklinde tamamen farklı bir anlam kazanır. İşte Arapça öğrenenlerin karşılaştığı en önemli sorunlardan biri de bu kalıplardır. Bunlar da Allah’ın izniyle azim ve ısrarla çalışanların karşısında tutunamaz.

Birkaç örnek:

سَنَرَى مَا إِذَا كَانَ الطالبُ يَنْجَحُ في الامتحانِ öğrencinin sınavda başarılı olup olmayacağını göreceğiz

لا أَعْلَمُ مَا إِذَا كَانَ أحمدُ سَيَزُورُنَا غَدًا Ahmet’in yarın bizi ziyaret edip etmeyeceğini bilmiyorum

لَمْ أَسْمَعْ مَا إِذَا كَانَتْ خديجةُ قَدْ رَجَعَتْ مِنَ القَرْيَةِ Hatice’nin köyden dönüp dönmediğini duymadım

عَلَى أَمَلِ أَنْ يَسْتَفِيدَ عُشَّاقُ الْعَرَبِيَّةِ مِمَّا كُتِبَتْ

Arapça aşıklarının yazılanlardan istifade etmesi ümidiyle

عَلَى أَمَلِ أَنْ يَسْتَفِيدَ عُشَّاقُ الْعَرَبِيَّةِ مِمَّا كُتِبَتْ

Arapça aşıklarının yazılanlardan istifade etmesi ümid

ALLAH  RAZI OLSUN HOCAM   İNŞALLAH SİZİ  SIK SIK FORUMDA GÖRÜRÜZ.